Wegwerpmaskers; wat je niet is verteld, maar je wel moet weten
Veiliger werken met duurzamere middelen. Dat is de koers die werkgevers en werknemers zijn ingeslagen. Ondanks de wil om veiliger te werken met duurzame middelen, blijkt het in de praktijk toch anders te gaan. Dat blijkt wel als je ziet hoe vaak wegwerpmaskers nog gebruikt worden. Nota bene een allesbehalve duurzaam PBM met een bedenkelijke reputatie als het gaat om betrouwbaarheid en de werkelijke bescherming.
Verkeerde opvattingen
Onderzoeksbureau RPD Forst & Sullivan deed jaren geleden onderzoek naar de marktverdeling van de verschillende soorten adembescherming. Daaruit blijkt dat in West-Europa maar liefst 37% van alle omzet in adembescherming wordt gerealiseerd met wegwerpmaskers. Terwijl duurzame middelen, halfgelaatsmaskers en volgelaatsmaskers met filterpatroon, een kleine 21% van de omzet uitmaken. In die situatie lijkt, mede door Covid-19, weinig veranderd. Het lijkt er zelfs op dat het aandeel wegwerpmaskers alleen maar gegroeid is. Dat komt mede door verkeerde opvattingen over duurzame maskers en wegwerpmaskers.
Uitademen is vermoeiend
De mens heeft spieren om het volume van het middenrif en de ribbenkast te vergroten. Dat zorgt ervoor dat lucht wordt ingeademd. Door deze spieren weer te ontspannen verkleint de inhoud van de longen waardoor lucht wordt uitgeademd. In tegenstelling tot inademen heb je voor uitademen geen spierkracht nodig. Wordt de uitademweerstand groter, dan moet je kracht zetten, dus spieren gebruiken om lucht uit te ademen. Denk aan de inspanning die je moet doen om een ballon op te blazen. De mens is niet getraind om spieren te gebruiken om uit te ademen en gaat op den duur behoorlijk vermoeiend zijn. Daarom is het belangrijk dat een masker een zo laag mogelijke uitademweerstand heeft. Dat bereik je door bijvoorbeeld grote uitademventielen toe te passen.
Lekkage langs het gelaat
De aansluiting op het gelaat is erg belangrijk. Als die niet goed is, wordt verontreinigde lucht alsnog langs het gelaat ingeademd. Een duurzaam halfmasker of volgelaatsmasker zal ten opzichte van een wegwerpmasker altijd een betere aansluiting hebben. Zeker wanneer dat duurzame masker van nauwsluitend siliconen is gemaakt. Daar moet dan wel bij verteld worden dat gebruikers voorgelicht moeten worden hoe de middelen gebruikt en onderhouden moeten worden. Zo moet men, bij het gebruik van nauw aansluitende adembescherming, glad geschoren aan de klus beginnen. Een baard is uit den boze. Elke stoppel veroorzaakt namelijk lekkage langs het gelaat. Het is opvallend dat er wegwerpmaskers zijn met zogenaamde “comfortkussens” op het aansluitvlak. De structuur van dat aansluitvlak verhoogt juist de kans op lekkage langs het gelaat.
Elektrostatisch filter vs. mechanisch filter
Niet ieder filter dat voor adembescherming wordt gebruikt heeft dezelfde eigenschappen. Het materiaal van het filter is doorslaggevend. Er worden twee soorten materialen gebruikt; elektrostatisch en mechanisch.
Elektrostatische filters
Wegwerpmaskers zijn vrijwel allemaal gemaakt van elektrostatisch filtermateriaal. De statische lading van dit materiaal trekt deeltjes aan en houdt deze vast, vergelijkbaar met de magnetische papercliphouder op je bureau. Maar hoe meer paperclips er op de houder komen, des te minder eraan blijven plakken. Dat geldt ook voor een wegwerpmasker. Bij elk deeltje dat wordt afgevangen, neemt de filtrerende werking af en gaan er dus meer deeltjes ongemerkt door het masker heen. Hogere temperatuur en luchtvochtigheid doen daar nog een flinke schep bovenop. Een wegwerpmasker klasse FFP1 "lekt" het meest en een FFP3 het minst.
Mechanische filters
Duurzame maskers zijn vaak voorzien van verwisselbare mechanische filters. Een mechanisch filter werkt hetzelfde als een zeef uit de keukenkast. Daar gaan paperclips niet doorheen. Ondanks dat er meer paperclips in komen, blijft de zeef zijn zevende werking houden. Sterker, de kans dat er toch een paperclip doorheen glipt wordt steeds kleiner naarmate er meer paperclips achterblijven. Voor een mechanisch filter geldt: hoe voller met deeltjes, hoe beter de filterende werking. Er zijn mechanische filters beschikbaar die een efficiëntie hebben van maar liefst 99,997 %. Dat is stukken beter dan de minimale eis in de norm die 99,95 % voorschrijft.
Waarom dan nog wegwerpmaskers gebruiken?
Het antwoord is eenvoudig; een wegwerpmasker is er voor incidenteel gebruik, als het blootstellingsniveau het toelaat om dan een wegwerpmasker te gebruiken. Als je bijvoorbeeld 5 minuten een plank moet schuren of een tegel moet doorslijpen, dan is de aanschaf van een duurzaam halfmasker misschien net even te duur. Heb je vaker adembescherming nodig, dan is het gebruik al niet meer incidenteel. Als de kosten je dan nog tegenhouden, dan hoef je je geen zorgen te maken. Duurzaam is zeker goedkoper!
Duurzaam is goedkoper met flink wat minder afval
Een goed duurzaam masker zal zeker bij dagelijks gebruik zelfs honderden euro’s per jaar goedkoper zijn dan wegwerpmaskers. Als er meerdere medewerkers zijn die adembescherming gebruiken kan dat zelfs duizenden euro’s per jaar schelen. Daar komt nog eens bij dat je met een duurzaam masker veiliger werkt en flink minder afval produceert. Wegwerpmaskers moeten als chemisch afval behandeld worden, wat de afvalstroom nog eens extra duur maakt.
6 belangrijkste feiten op een rij
We zetten de 6 belangrijkste feiten m.b.t. wegwerpmasker nog eens voor je op een rij:
- Een wegwerpmasker heeft meer in- en uitademweerstand dan een goed gekozen duurzaam masker.
- Een wegwerpmasker heeft een slechtere aansluiting op het gelaat dan een goed gekozen duurzaam masker.
- Een wegwerpmasker laat schadelijke deeltjes door terwijl een goed duurzaam masker met mechanisch filter wél zekerheid biedt.
- Het gebruik van wegwerpmaskers kost vaak meer dan een duurzaam masker.
- Een goed gekozen duurzaam masker biedt veel meer bescherming dan een wegwerpmasker.
- Een goed gekozen duurzaam masker is vaak comfortabeler dan een wegwerpmasker.
Advies van onze deskundigen
Nog een advies van onze deskundigen in adembescherming:
Gebruik je nog steeds wegwerpmaskers? Maak dan de overstap naar een halfmasker met filterpatronen. Het is niet alleen goedkoper, maar ook veiliger en zorgt ook nog eens voor minder afval.
